W rozwoju prenatalnym dziecka wyróżnia się trzy okresy:
Okres przedzarodkowy
Okres przedzarodkowy trwa od momentu zapłodnienia do końca 3 tygodnia.
W jajowodzie dochodzi do zapłodnienia – komórka jajowa łączy się z plemnikiem. Powstała zygota wędruje wzdłuż jajowodu do macicy, dzieląc się na coraz więcej komórek Między czwartym a siódmym dniem to skupisko komórek (blastocysta) zagnieżdża się w błonie śluzowej ściany macicy.
Okres zarodkowy
Zgięcie głowowe i ogonowe nadają zarodkowi kształt litery C. W wyniku fałdowania poprzecznego, następuje oddzielenie się zarodka od pęcherzyka żółtkowego. Zawiązki kończyn górnych tworzą małe zgrubienia na brzuszno-bocznej powierzchni zarodka. Uwidaczniają się dołki uszne, które są zawiązką ucha wewnętrznego. Powstają cztery pary łuków skrzelowych, tworzą się pączki kończyn dolnych.
4 tydzień ciąży
Zgięcie głowowe i ogonowe nadają zarodkowi kształt litery C. W wyniku fałdowania poprzecznego, następuje oddzielenie się zarodka od pęcherzyka żółtkowego. Zawiązki kończyn górnych tworzą małe zgrubienia na brzuszno-bocznej powierzchni zarodka. Uwidaczniają się dołki uszne, które są zawiązką ucha wewnętrznego. Powstają cztery pary łuków skrzelowych, tworzą się pączki kończyn dolnych.
5 tydzień ciąży
Zarodek rośnie bardzo szybko, bowiem na początku tygodnia mierzy 4-5 mm, natomiast pod koniec dochodzi już do 11-14 mm. Dochodzi do rozwoju zawiązków kończyn. Rozwija się krwiobieg, w którym zaczyna krążyć krew.
6 tydzień ciąży
W zawiązkach kończyn górnych można wyróżnić okolicę łokciową, nadgarstkową i promienisty zarys palców. Powstaje przewód słuchowy zewnętrzny, związek oka jest wyraźny – pojawia się barwnik siatkówki. Duża głowa zgina się nad wyniosłością sercową. Okolica szyjna i grzbietowa zaczyna się prostować.
7 tydzień ciąży
Tułów i kończyny wyraźnie się wydłużają, a u dłoni i stóp uwidaczniają się połączone błoną palce. Zaczyna uwidaczniać się szyja, a głowa jest bardziej wyprostowana. Nerki, wątroba, układ pokarmowy i krwionośny już pracują, zaczynają uwidaczniać się narządy płciowe, choć nie są jeszcze widoczne w czasie badań USG.
8 tydzień ciąży
Palce dłoni są rozdzielone, a palce stóp wyraźnie widoczne, ale zrośnięte. Ogon grubieje i skraca się. Zarodek ma cechy charakterystyczne dla człowieka. Wyraźnie wykształca się okolica szyjna. Oczy są otwarte, ale w końcu 8 tygodnia następuje ich zamknięcie. Małżowiny uszne przyjmują ostateczny kształt. Powierzchnia zarodka pokryta jest pierwotnym naskórkiem.
Długość zarodka wynosi 28-33 mm, a masa ciała około 1 g.
Okres płodowy
Okres płodowy trwa od 9 tygodnia do końca 38 tygodnia. Zarodek stopniowo przekształca się w płód, a jego wygląd zewnętrzny, który jest zależny od rozwoju mózgu, serca, wątroby, kończyn, uszu, nosa, oczu – coraz bardziej upodabnia go do cech dziecka.
9-12 tydzień ciąży
Nóżki są krótkie i cienkie, oczy szeroko rozstawione, powieki zamknięte, uszy nisko osadzone. Pod koniec 12 tygodnia dziecko ma już 7-8 cm i waży około 45 gramów. Rozwijające się dziecko jest już małym człowiekiem. Na tym etapie ukształtowane są cechy płciowe, które pozwalają stwierdzić, czy płód jest chłopcem czy dziewczynką. U dziewczynek zaczynają wykształcać się jajniki, a u chłopców w jamie brzusznej powstają zawiązki jąder, które następnie zstępują do moszny. Główka i szybko rozwijający się mózg stanowią połowę długości ciała. Dziecko wykonuje ruchy klatką piersiową, w trakcie których do płuc wpływa płyn owodniowy, po czym z nich wypływa. Nowością na tym etapie jest również rozpoczęcie wydalania moczu i umiejętność przełykania płynu owodniowego. Na malutkich dłoniach i stopach rozwijają się zaczątki paznokci. Dziecko może z łatwością poruszać się w płynie owodniowym. Dodatkowo układ pokarmowy malucha ćwiczy ruchy perystaltyczne, umożliwiające przesuwanie się pokarmu. Szpik kostny wytwarza na tym etapie białe ciałka krwi. Przysadka mózgowa zaczyna wytwarzać hormony.
13-16 tydzień ciąży
Podczas tego okresu następuje szybszy wzrost tułowia względem głowy płodu. Wydłużają się kończyny dolne. Następuje kostnienie układu szkieletowego. U dziewczynek w 16 tygodniu zróżnicowane są jajniki, a pierwotne pęcherzyki jajnikowe zawierają komórki jajowe. Zmienia się wygląd twarzy, oczy z położenia bocznego przemieszczają się ku przodowi, podobnie jak uszy wędrują na swoje właściwe miejsce. Długość ciemieniowo-siedzeniowa wynosi 140 mm, a masa ciała około 200 g. Układ nerwowy zaczyna pracować coraz aktywniej, czego efektem są coraz sprawniejsze ruchy kończyn i tułowia. Pod koniec tego okresu matka zaczyna odczuwać ruchy dziecka.
17-20 tydzień ciąży
Nareszcie ruchy płodu zaczynają być wyczuwalne przez mamę, skóra dziecka zostaje pokryta mazią płodową, a na ciele płodu powstaje meszek. Na główce można zaobserwować włosy a nad oczami brwi. W 18 tc ostatecznie wykształcona jest macica i zaczyna się proces udrażniania pochwy. W 20 tygodniu jądra umiejscowione są na tylnej ścianie brzucha, rozpoczyna się proces ich zstępowania. Długość CS wynosi około 190 mm, a masa ciała około 460 g.
21-25 tydzień ciąży
Ciało płodu staje się bardziej proporcjonalne, następuje znaczy wzrost masy ciała. Skóra dziecka jest pomarszczona, częściowo przezroczysta, koloru różowego lub czerwonego. W naczyniach można zobaczyć krew. Pojawiają się paznokcie. Pod koniec 25 tygodnia w płucach dziecka rozwijają się pęcherzyki płucne, co pozwoli już wkrótce zaczerpnąć pierwszy haust powietrza. Jednak minie jeszcze kilka tygodni zanim płuca będą w pełni dojrzałe. Na tym etapie zaczynają się również otwierać nozdrza. Długość dziecka wynosi około 250 mm, a masa ciała około 1000 g. Dziecko odbiera już bodźce dotykowe, kubki smakowe na jego języku są w pełni wykształcone, rozwija się również siatkówka oka.
26-29 tydzień ciąży
Następuje ponowne otwarcie oczu dziecka, włosy na głowie i meszek na ciele są dobrze rozwinięte. Rozwija się tkanka tłuszczowa podskórna. Głównym miejscem tworzenia komórek krwi staje się szpik kostny. Płuca i układ naczyniowy płuc są dobrze rozwinięte, zachodzi wymiana gazowa. Stopień rozwoju ośrodkowego układu nerwowego pozwala na kontrolowanie akcji oddechowej oraz ciepłoty ciała płodu. Długość CP wynosi 280 mm, masa ciała około 1700 g.
30-34 tydzień ciąży
W końcu tego okresu skóra jest gładka i różowa. Kończyny dolne i górne są okrągłe i pełne. Tkana podskórna tłuszczowa stanowi około 8% masy ciała. Około 30 tygodnia pojawia się u dziecka odruch źreniczny. Długość ciemieniowo-płciowa wynosi około 320 mm, masa ciała około 2500 g. Dziecku zaczyna być ciasno, ponieważ macica matki jest już rozrośnięta w bardzo dużym stopniu i ogranicza swobodne ruchy płodu. W tym okresie rozwija się układ immunologiczny, dzięki któremu dziecko może zwalczać pierwsze infekcje.
35-38 tydzień ciąży
W tym okresie wzrost płodu jest niewielki. Płód żeński wzrasta wolniej od męskiego i jest zazwyczaj lżejszy. Zanika meszek, włosy na głowie stają się grube i dłuższe. Paznokcie pokrywają opuszki palców dłoni i stóp. Tkana tłuszczowa stanowi około 16% masy płodu. Kolor skóry dojrzałego płodu to biały lub niebieski. Głowa jest mniejsza w stosunku do pozostałych części ciała, ale jej obwód jest w dalszym ciągu duży. W 36 tygodniu obwód głowy i brzucha są prawie jednakowe. Dla płodu 35 tygodniowego charakterystyczny jest silny uchwyt dłoni i reakcja na światło. W 38 tygodniu długość wynosi 360 mm, a masa ciała około 3400 g.
